زشت یا زیبا؟

نگاهی به انسان از نظر قرآن به بهانه اهانت انسان به قرآن
سؤال من، پاسخ استاد (4)
آیا انسان از نظر قرآن یک موجود زشت و زیباست؟ آیا انسان یک موجود دو سرشتى است: نیمى از سرشتش نور است و نیمى ظلمت؟ چگونه است که قرآن، هم او را منتها درجه مدح می‌کند و هم منتها درجه مذمت؟!
پاسخ استاد:
حقیقت این است که این مدح و ذمّ، به این دلیل نیست که انسان یک موجود دو سرشتى است؛ نیمى از سرشتش ستودنى است و نیم دیگر نکوهیدنى؛ نظر قرآن به این است که انسان همه کمالات را بالقوّه دارد و باید آنها را به فعلیت برساند و این خود اوست که باید سازنده و معمار خویشتن باشد. شرط اصلى رسیدن انسان به کمالاتى که بالقوّه دارد «ایمان» است. از ایمان، تقوا و عمل نیک و کوشش در راه خدا برمی‌خیزد.
پس انسان حقیقى که خلیفةاللَّه است، مسجود ملائکه است، همه چیز براى اوست و بالاخره دارنده همه کمالات انسانى است، انسانِ بعلاوه ایمان است نه انسانِ منهاى ایمان. انسانِ منهاى ایمان، کاستی گرفته و ناقص است.
این همه تأکید در قرآن در مورد انسان براى این است که انسان خویشتن را آنچنان که هست بشناسد و مقام خود را در عالم  درک کند. قرآن کوشاست که انسان «خود» را کشف کند. این «خود»، «خود» شناسنامه‌اى نیست که اسمت چیست؟ اسم پدرت چیست و در چه سالى متولد شده‌اى؟ تابع چه کشورى هستى؟ از کدام آب و خاکى و چند فرزند دارى؟
آن «خود» همان چیزى است که «روح الهى» نامیده مى‌شود و با شناختن آن «خود» است که [انسان‏] احساس شرافت و کرامت و تعالى مى‌کند و خویشتن را از تن دادن به پستیها برتر مى‌شمارد، به قداست خویش پى مى‌برد، مقدسات اخلاقى و اجتماعى برایش معنى و ارزش پیدا مى‌کند.
قرآن از برگزیدگى انسان سخن می‌گوید، چرا؟ می‌خواهد بگوید: تو یک موجود «تصادفى» نیستى که جریانات کور و کر- مثلًا اجتماع تصادفى اتمها- تو را به وجود آورده باشد؛ تو یک موجود انتخاب شده و برگزیده‌اى، و به همین دلیل رسالت و مسئولیت دارى.
خودشناسى به معنى این است که انسان مقام واقعى خویش را در عالم درک کند؛ بداند خاکى محض نیست، پرتوى از روح الهى در او هست؛ بداند که او آزاد و مختار و مسئول خویشتن و مسئول افراد دیگر و مسئول آباد کردن جهان و بهتر کردن جهان است؛ بداند که او امانتدار الهى است.(1)

پی نوشت:
1.مرتضی مطهری، انسان در قرآن، ص267 (با اندکی تلخیص و تصرف)




کلمات کلیدی : قرآن، انسان، شناخت خود، روح الهی

یک سؤال ساده از جنبش سبز

خدا در قرآن می‌فرماید:
- هیچ قومى را که ایمان به خدا و روز رستاخیز دارند نمى‏یابى که با دشمنان خدا و رسولش دوستى کنند، هر چند پدران یا فرزندان یا برادران یا خویشاوندانشان باشند. (مجادله/22)
- اى کسانى که ایمان آورده‏اید! دشمن من و دشمن خودتان را دوست نگیرید! (ممتحنه/1)

امام خمینی(ره) نیز می‌فرماید: آن روزی را که امریکا از ما تعریف کند باید عزا گرفت. آن روز ... معلوم می‌شود در ما اشکالی پیدا شده است.
در جای دیگر می‌گوید: من صریحا می‌گویم، ما نمی‌خواهیم نه غرب و نه شرق، از ما تعریف کنند. نمی‌خواهیم روشنفکران غربزده و قلمداران خودفروخته از ما تعریف بکنند.
یا در جای دیگر: اگر چنانچه امریکا از ما تعریف کند و روزنامه‌های امریکا از ما تعریف کنند، آن وقت است که باید مردم بگویند چه است قضیه؟ یک قضیه‌ای است که دارند تعریف می‌کنند! 

این سخنان را فصل الخطاب برای دوستانی می‌دانم که نه در شعار، بلکه در عمل هم پیرو و مرید امام خمینی(ره) هستند. البته برای باقی دوستان، حکم عقل باید کفایت کند که دشمن، خیرخواه انسان نمی‌شود که اگر بشود، دیگر نامش دشمن نیست. و به همین دلیل ساده‌ی عقلانی و بدیهی است که امام معتقد است اگر دشمن ازتان تعریف کرد، درباره‌ی خود شک کنید.

این روزها ولی، حرکات جنبش سبز، مکرر از طرف دشمنان مهر تأیید می‌خورد، حمایت می‌شود و به ادامه‌ی آن تشویق می‌شوند. غیر از حمایت و تأمین شبکه‌های ماهواره‌ای و رادیویی، نمونه‌های حمایت‌های جسورانه‌شان را، تنها در چند روز اخیر ببینید:

- اوباما از اغتشاشات ایران، حمایت کرد. (+)
- حمایت آشکار اوباما و نخست‌وزیر انگلیس از اغتشاشگران در ایران. (+)
- فرانسه از آشوبگران روز عاشورا حمایت کرد. (+)
- مریم رجوی از حرمت‌شکنان عاشورا حمایت کرد. (+)
- پیام حمایت رضا پهلوی از اغتشاشگران. (+)

این‌ها البته غیر از تأییداتی است که از زمان انتخابات تاکنون صورت گرفته است.

اگر بگذریم از دوستانی که اصولا آمریکا و غرب را دیرینه‌ترین و دلسوزترین دوست خودشان می‌دانند، این سؤال ساده که چرا غرب، این‌قدر برای دوستان سبز، دل می‌سوزاند و دایه‌ی مهربان‌تر از مادر شده است؛ تاکنون از جانب سبز‌ها پاسخی دریافت نکرده است. مگر اینکه حیثیت مبارزاتی‌شان این گونه اقتضا کند که در این شرایط، منکر دشمنی این‌ها بشوند!
و آیا حقیقتاً این پاسخ ساده‌لوحانه که «غرب، هر غلطی دلش بخواهد می‌کند؛ ما به او و مزخرفاتش چه کار داریم؟» منطقا می‌تواند پذیرفته شود و از میان‌بَرنده‌ی فرصت‌هایی باشد که این دوستان –خواسته یا ناخواسته- برای سوء استفاده در اختیار دشمنان قرار می‌دهند؟