چگونه در مصاحبه ورودی حوزه شرکت کنیم؟

معمولا هر سال حوالی همین ایام که #مصاحبه_جامعه_الزهرا شروع می­شود پیام­ها وکامنت­هایی برای راهنمایی در خصوص موفقیت در مصاحبه دریافت می­کنم. راستش من متخصص مصاحبه نیستم و مصاحبه حوزه هم تنها یک بار برای سطح دو آن هم حدود دوازده سیزده سال پیش و یک بار هم سطح سه حدود چهار سال پیش شرکت کرده ام و بدون اینکه استرس مصاحبه داشته باشم قبول شدم. البته تجربه مصاحبه جدی­ام بیش از این دو مورد است و هر کدام به دلایلی به خاطره ای شیرین تبدیل شده. برای مصاحبه دکتری که کمی نگران بودم از بعضی اساتیدم که می­دانستم تجربه مصاحبه­گری داشته­اند مشورت خواستم. از قرار معلوم مصاحبه هم فوت و فن خودش را دارد، گرچه همیشه برایم به سادگی گذشته اما دوستانی هم داشته­ام که چند سال متوالی در مصاحبه حوزه رد شده­اند و دیگر هیچ­وقت پایشان به حوزه باز نشد. با این تفاصیل بخواهم چند توصیه به افرادی که در آستانه مصاحبه شدن هستند بگویم حتما و اکیدا مورد اول هدف­داشتن و اعتماد به نفس است. هیچ­ نهاد و موسسه­ای نمی­پسندد که شما خواب­زده شده باشید یا اتفاقی گذرتان به آنجا افتاده باشد و حالا پشت میز مصاحبه نشسته باشید. ایده­آل­ترین حالت این است که آنجا نشستن آمال و آرزویتان بوده، مدت مدیدی برای رسیدن به آن تلاش کرده باشید و هر آنچه هستید و افقی که برای آینده زندگی­تان دارید با اعتماد به نفس ابراز کنید. دقت کنید که دروغ و تظاهر اینجا اصلا جایی ندارد و ضدارزش است. حتی اگر تبحر بالایی در این موضوع داشته باشید، جدای از غیراخلاقی بودنش، بالاخره در مصاحبه هم نشد در طول تحصیل دستتان رو می­شود و خودتان نمی­توانید ادامه دهید.

یادم هست قبل از مصاحبه جامعه چند تا از دخترها داشتند تند و تند رساله می­خواندند و با هم مرور می­کردند. نمی­گویم مخصوص مصاحبه مطالعه کنید؛ اما دست­کم دانسته­هایتان قبلی­تان را مرور کنید تا جواب­های لغزان شما به یقین تبدیل شوند. اطلاع از اخبار و حوادث اخیر ایران و جهان، آخرین صحبت­های رهبر انقلاب یا امام جمعه شاید به کارتان بیاید. هرچند معتقدم تا این اخبارو اطلاعات و پیگیر بودنشان به جان کسی ننشسته باشد نمی­تواند در مصاحبه تظاهر به دانایی کند.

همه سوالات مصاحبه هم ارزش پاسخ دقیق و کامل ندارند. گاهی سوال فقط برای این پرسیده می­شود که مهارتهای جنبی شما را بسنجد. خودتان را درگیر کلمه به کلمه سوال نکنید. مصاحبه دانشگاه امام صادق که شرکت کرده بودم ازم پرسیدند چند وزیر داریم؟ طبعا جواب این سوال را نمی­دانستم. جواب دادم به تعداد وزارت خانه­ها. پرسیدند خب حالا چند وزارتخانه داریم؟ گفتم می­توانیم با هم بشماریم: آموزش و پرورش، علوم، .... خندیدند و گفتند کافی است!

در مصاحبه حوزه، بعضی سوالات حتما پرسیده می­شوند. مثل اینکه هدفتان از طلبه شدن چیست؟ سعی کنید پاسخ این سوال را از پیش آماده داشته باشید و یکی دو جمله طلایی و نغز هم به خاطر بسپارید. احتمال زیاد از شما بخواهند بخشی از قرآن را هم قرائت کنید. این روزها فرصت خوب برای تمرین است. اگر جای خاصی را مشخص نکردند و اختیارش با خودتان بود سوره­ای از قرآن که می­دانید تسلط بیشتری دارید را باز کنید. به طور کلی معمولا مصاحبه­ها دو بخش دارند. یک بخش مصاحبه علمی و دانشی است و بخشی هم سنجش اهداف و انگیزه. عموم افراد نسبت به بخش اول نگرانی بیشتری دارند؛ در حالی که من اگر روزی در جایگاه مصاحبه­گر قرار بگیرم برای بخش دوم اهمیت بیشتری قائل خواهم بود. زیرا علم و دانش قابل ارتقاست اما روحیه و انگیزه را به سختی می­شود به کسی تزریق کرد. حسابتان با خودتان صاف باشد. اگر دانشگاه قبول نشده­اید و می­خواهید حوزه بروید، اگر از سر کنجکاوی دوست دارید طلبه شوید یا هر دلیل دیگری جز علم­آموزی در مسیر دین دارید، انتظار یک مصاحبه درخشان یا مهارت کتمان حقایق نداشته باشید. در یک جمله بخواهم بگویم: «قوی باشید، خودتان باشید و به خدا توکل کنید.»

بدن تو، نظر من

دقیقا همان وقتی که داشتم طرح یادداشتم را می­ریختم تا بگویم «ما از آن خانواده‌­هاش نیستیم که درباره ظاهر همدیگر رک و پوست­‌کنده نظر بدهیم»، مادر بزرگم رشته افکارم را بی‌­هوا پاره کرد و گفت: «ولی یه­‌کم چاق شدیا، دو سه ماه پیش اینجوری نبودی.» برای افطار تنهایی مهمان مادربزرگ بودم و در حال بازی با بشقاب میوه زردآلو و گیلاس طبق معمول در فکر و خیالاتم غوطه‌­ور. سرم را برگردانم و نگاهی به پیرزن خمیده عصا به دست و چشمان ریزبین­ و دل پرمهرش انداختم. همیشه وقتی برای دایی­‌هایم خواستگاری می­‌رفتیم اصطلاحات کلیدی مادربزرگ درباره «چشم و ابرو» و «لب و دهنِ» سوژه، اسباب خنده ما می­‌شد. اینقدر دقیق این دو جفت عنصر جدایی‌ناپذیر را در همان نگاه اول بررسی می­‌کرد که وقتی خواهرم پارسال می­‌خواست برای تمرین کلاس داستان‌نویسی‌­­اش چند مدل لب و چشم را توصیف کند سراغ مادربزرگ آمد و ما توفیق آشنایی با چند مدل لب جدید پیدا کردیم؛ لب خرمایی، لب قیطونی و ... .

یادم آمد عقربه دیروز دقیقا خلاف حرف مادربزرگ، دو کیلو کمتر از همیشه نشان می­‌داد. اولش خواستم منکر قضیه شوم؛ اما بعد انگار که موضوع صحبت فرد دیگری باشد با بی‌­توجهی شانه بالا انداختم، زردآلوی درشتی را دو نیم کردم و گذاشتم سیر دلش نظر بدهد.

برگشتم سر طرح و نقشه یادداشتم. «ما گاهی درباره ظاهر همدیگر رک و پوست­‌کنده نظر می­‌دهیم؛ اما من از آن آدم‌­هاش نیستم که جدی بگیرم.» دو سه بار که خواستند سرتاپایت را برانداز کنند و محل ندادی، خودشان دستگیرشان می‌‌­شود که گوش­هایت نسبت به این حرف­ها در و دروازه شده. هر چقدر هم یقه جر بدهند که از زیر زبانت حرفی بیرون بکشند، که تایید یا رد کنی و رشته صحبت را ادامه بدهی، سکوت رفتار و گفتار خودت، ختم همه­‌ی گفته­‌هاست. در عوض وقتی هر روز تیپ جدید بزنی، مدل موهایت را عوض کنی، رنگ لاک ناخن و لنز چشمت را ست کنی و خرامان خرامان جلوی خلق الله رژه بروی، زبان بی‌­زبانی­‌ات فریاد می­‌زند که بیایید درباره ظاهر من نظر بدهید.

گیرم که همه­‌ی مردان کوچه و خیابان بد، همه‌­شان هیز و چشم­‌چران و اصلا ظرفیت و لیاقت یک جامعه متمدن و زنان شیک­‌پوش را ندارند؛ چرا زنان و دختران ما باید از این خشونت زیرپوستی و اظهار نظر هم­‌جنس­‌های خود درباره سر و وضعشان اینقدر جان به لب بشوند که با اشاره مجری بی.بی.سی برایش کمپین و چالش هم راه بیندازند و عالم و آدم را مقصر این اظهارنظرهای سخفیانه بدانند؟ خب عزیز من! وقتی تمام شخصیتی که از خودت نشان می‌دهی همین رنگ و لعاب و میزان انحنای اجزاء صورت و بدن است، انتظار داری بقیه کدام روح بلند نادیده‌ات را سر دست بگیرند؟ بله خب همیشه آدم‌های بیکاری هستند که اگر نظر ندهند می‌میرند و فورا اولین چیزی که به چشمشان بیاید را می­‌کنند موضوع صحبت؛ اما این ما هستیم که تعیین می­‌کنیم وقتی وارد یک مجلس می‌­شویم اول صدای پاشنه کفش و به هم خوردن النگوهایمان بلند شود، یا آوازه کتاب­‌های خوانده و نوشته­مان؟

«ما که از آن خانواده­‌هاش نیستیم اجازه بدهیم بقیه درباره ظاهرمان رک و پوست­‌کنده نظر بدهند.» شما را نمی­‌دانم.

ما زنان آلوده به کار

بعضی روزها واقعا نمی­ فهمم چطور صبحم ظهر می­ شود. تماس­های مکرر، ایمیل­ های منتظر پاسخ، هماهنگی بعضی برنامه­ ها با پیامک و پیام­رسان، گزارش ­های ننوشته، فایل­ هایی که تا ظهر باز می ­مانند تا به مرور تکمیل شوند و جلسات گاه به گاه برای یادآوری اهداف و برنامه­ ها. دیروز صبح که به رسم هر پنج­شنبه در مراسم زیارت عاشورای اداره شرکت کردم، عکسی فوری از کتاب دعا و مهر گوشه آن برای استوری اینستاگرام انداختم و نوشتم: every Thursday morning at work.  حوالی ظهر یکی از کاربران پاکستانی که به تازگی مشتری عکس­هایم شده پرسید: at what work? Teaching?  بین کارهای زمین مانده خلاصه برایش نوشتم نه. یک کار اداری.

بعضی روزها و ماه ها واقعا نمی­فهمم چطور می­گذرد. باورم نمی شود من همان دختری بودم که همیشه ضمن تاکید بر اهمیت نقش زنان در خانواده، با اشتغال تمام وقت خانم ها مخالفت می کردم و ایده آلم تدریسی چند روزه در دانشگاه یا پروژه های هر از چندی بود که خیلی زور و اجباری هم بالای سرم نباشد و همه گفته ها و شنیده ها و تکالیفم نقطه به نقطه جایی ثبت و ضبط نشود. حالا شش ماه یا بیشتر است که هر روز صبح ساعت هفت و سی دقیقه باید ورودم را در دستگاه کوچکی در اتاقک نگهبانی خانم ها به ضرب انگشت اشاره ثبت کنم، برای هر یک دقیقه تاخیر خودم را ملامت کنم که نکند کارمند منضبطی نباشم و گاهی در روزهای دلپذیری آب و هوا آرزو کنم ای کاش کسی پیدا می شد، نوک انگشتم را می برید و سر راه با خودش به اداره می برد تا من فرصت کنم سلانه سلانه از رختخواب کنده شوم و صبحانه مفصلی به بدن بزنم.

بعد از چندین سال شعار دادن درباره لطافت روح زنانه و منافاتش با محیط­های خشک و رسمی اداری، تازه دارم مفاهیمی مثل مرخصی استحقاقی، قرارداد، حقوق، بیمه، اتوماسیون، چارت سازمانی و رئیس داشتن را با گوشت و پوستم به عینه لمس می­ کنم و دنیای یک جا نشینی هر صبح تا ظهر را تجربه می­ کنم. یکی از آشنایان ما بعد از استخدام معتقد بود که وقتی آدم سر کار برود دیگر نمی تواند از آن دست بکشد، به نوعی آلوده اش می شود. و اینک این منم، یک زن انگشت زننده ی آلوده به کار که صبح روز جمعه هم خواب ندارد و به این فکر می کند که اگر امروز هم سر کار رفته بودم حتما مفیدتر بودم!