تساوی یا تشابه؟
سؤال من، پاسخ استاد (5)
نظر اسلام راجع به زن چیست؟ از نظر شرافت و حیثیت انسانى او را برابر با مرد مىداند و یا جنس پستتر به حساب می‌آورد؟
پاسخ استاد:
لازمه اشتراک زن و مرد در حیثیت انسانى چیست؟ لازمه اش برابری آنها در حقوق انسانی است؟ یا این است که حقوق زن و مرد علاوه بر تساوى و برابرى، متشابه و یکنواخت هم بوده باشند؟ و هیچ گونه تقسیم کار و تقسیم وظیفهاى در کار نباشد؟
شک نیست که لازمه اشتراک زن و مرد در حیثیت انسانى و برابرى آنها از لحاظ انسانیت، برابرى آنها در حقوق انسانى است اما تشابه آنها در حقوق چطور؟
اول باید ببینیم آیا لازمه تساوى حقوق، تشابه حقوق هم هست یا نه؟
تساوى غیر از تشابه است؛ تساوى برابرى است و تشابه یکنواختى.
ممکن است پدرى ثروت خود را به طور متساوى میان فرزندان خود تقسیم کند اما بهطور متشابه تقسیم نکند. مثلًا ممکن است این پدر چند قلم ثروت داشته باشد: هم تجارتخانه داشته باشد و هم ملک مزروعى و هم مستغلات اجارى، ولى نظر به اینکه قبلًا فرزندان خود را استعدادیابى کرده است، در یکى ذوق و سلیقه تجارت دیده است و در دیگرى علاقه به کشاورزى و در سومى مستغل دارى، هنگامى که مىخواهد ثروت خود را در حیات خود میان فرزندان تقسیم کند، با در نظر گرفتن اینکه آنچه به همه فرزندان مىدهد از لحاظ ارزش مساوى با یکدیگر باشد و ترجیح و امتیازى از این جهت در کار نباشد، به هر کدام از فرزندان خود همان سرمایه را مىدهد که قبلًا در آزمایش استعدادیابى آن را مناسب یافته است.
کمیت غیر از کیفیت است، برابرى غیر از یکنواختى است. آنچه مسلّم است این است که اسلام حقوق یکجور و یکنواختى براى زن و مرد قائل نشده است، ولى اسلام هرگز امتیاز و ترجیح حقوقى براى مردان نسبت به زنان قائل نیست. اسلام اصل مساوات انسانها را در باره زن و مرد نیز رعایت کرده است. اسلام با تساوى حقوق زن و مرد مخالف نیست، با تشابه حقوق آنها مخالف است.(1)
پی نوشت:
1.مرتضی مطهری، نظام حقوق زن در اسلام، ص 114 (با اندکی تلخیص و تصرف)
در یادداشت بعد علت عدم تشابه زن و مرد در عین تساوی را از قلم استاد می خوانیم.
کلمات کلیدی : تساوی حقوق، تشابه حقوق، حقوق زن و مرد
